GÓP Ý BỔ SUNG CHO CÔNG TRÌNH “MỘT SỐ TƯ LIỆU HÁN NÔM VỀ CHỦ QUYỀN CỦA VIỆT NAM ĐỐI VỚI HAI QUẦN ĐẢO HOÀNG SA, TRƯƠNG SA VÀ CÁC VÙNG BIỂN CỦA VIỆT NAM Ở BIỂN ĐÔNG”

Traàn Ñaïi Vinh*
Theo lôøi giôùi thieäu cuûa soaïn giaû thì töø
naêm 2009 ñeán naêm 2012, Vieän Nghieân
cöùu Haùn Noâm Vieät Nam ñaõ trieån khai
ñeà taøi “Thö muïc Haùn Noâm veà bieån,
ñaûo Vieät Nam” vôùi khoaûng 50 caùn boä
tham gia. Ñeà taøi ñaõ khaûo cöùu toaøn boä
kho saùch Haùn Noâm cuûa vieän ñeå tuyeån
choïn nhöõng ñoaïn ghi cheùp hoaëc veõ veà
bieån, haûi ñaûo thuoäc chuû quyeàn cuûa Vieät
Nam trong lòch söû. Ñeà taøi ñaõ ñöôïc Vieän
Haøn laâm Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam
nghieäm thu, baûn thaûo chöøng 3.000
trang. Ñeå phuïc vuï kòp thôøi cho coâng
taùc nghieân cöùu, khai thaùc vaø phaùt huy
hieäu quaû ñeà taøi, vieän ñaõ löïa choïn moät
soá tö lieäu Haùn Noâm ghi cheùp veà chuû
quyeàn cuûa Vieät Nam ñoái vôùi hai quaàn
ñaûo Hoaøng Sa, Tröôøng Sa vaø caùc vuøng
bieån cuûa Vieät Nam ôû Bieån Ñoâng ñeå giôùi
thieäu, coâng boá.(1)
Cuoái thaùng 5 naêm 2014, cuoán saùch Moät
soá tö lieäu Haùn Noâm veà chuû quyeàn cuûa
Vieät Nam ñoái vôùi hai quaàn ñaûo Hoaøng
Sa, Tröôøng Sa vaø caùc vuøng bieån cuûa
Vieät Nam ôû Bieån Ñoâng ñaõ phaùt haønh,
do Vieän Nghieân cöùu Haùn Noâm söu taàm
vaø bieân dòch, caùc oâng Trònh Khaéc Maïnh, Nguyeãn Taù Nhí, Tröông Ñöùc Quaû bieân
taäp, Nxb Khoa hoïc Xaõ hoäi xuaát baûn, saùch daøy 482 trang, khoå 19x27cm. (Sau ñaây
goïi taét laø saùch Tö lieäu Haùn Noâm veà chuû quyeàn cuûa Vieät Nam…)
Ñaây laø nhöõng tö lieäu quan troïng nhaèm chöùng minh chuû quyeàn cuûa nhaø
nöôùc Vieät Nam ñoái vôùi hai quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa. Ngöôøi söu taäp,
bieân dòch phaûi raát thaän troïng ñeå baûo ñaûm giaù trò khoa hoïc.
* Thaønh phoá Hueá.
Trang bìa cuoán saùch Moät soá tö lieäu Haùn Noâm
veà chuû quyeàn cuûa Vieät Nam ñoái vôùi hai quaàn ñaûo
Hoaøng Sa, Tröôøng Sa vaø caùc vuøng bieån cuûa
Vieät Nam ôû Bieån Ñoâng.
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 117
Theá nhöng, beân caïnh nhöõng tö lieäu xaùc ñaùng, tieác thay caùc soaïn giaû ñaõ
löôïm laët nhöõng ghi cheùp coù caùc töø “tröôøng sa”, “tieåu tröôøng sa”, “ñaïi tröôøng sa”
khoâng lieân quan gì ñeán caùc ñaûo danh Baõi Caùt Vaøng, Hoaøng Sa hay Tröôøng Sa.
Ngoaøi ra, coøn coù moät soá vaên baûn tröng daãn bò phieân dòch sai laïc. Caùc loãi cô baûn
ñoù ñaõ laøm cho coâng trình giaûm giaù trò khoa hoïc.
Baøi vieát naøy neâu leân nhöõng sai soùt aáy ñeå maïo muoäi boå chính cho coâng
trình naøy vaø höôùng ñeán giuùp caùc soaïn giaû trong laàn xuaát baûn “Thö muïc Haùn
Noâm veà bieån, ñaûo Vieät Nam” saép tôùi, coù ñieàu kieän ñính chính ñeå ñeà taøi nghieân
cöùu naøy ñöôïc hoaøn thieän hôn, nhaèm goùp phaàn khaúng ñònh chuû quyeàn cuûa quoác
gia ñoái vôùi hai quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa.
1. Caàn phaân bieät caùc teân goïi “ñaïi tröôøng sa”, “tieåu tröôøng sa” chæ
caùc daûi caùt ven bieån mieàn Trung vôùi caùc ñaûo danh thuoäc hai quaàn ñaûo
Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa
Khôûi nguyeân caùc teân goïi “ñaïi
tröôøng sa” vaø “tieåu tröôøng sa”
ñöôïc Döông Vaên An söû duïng
khoaûng naêm 1555 khi bieân soaïn
OÂ Chaâu caän luïc ñeå moâ taû caùc daûi
ñoài caùt keùo daøi doïc ven bieån töø
Cöûa Vieät ôû Quaûng Trò ñeán cöûa
Tö Khaùch (Tö Hieàn) ôû Phuù Loäc,
Thöøa Thieân Hueá ngaøy nay. Sau
ñoù ñöôïc Leâ Quyù Ñoân tieáp nhaän
trong Phuû bieân taïp luïc, roài töø ñoù
aûnh höôûng ñeán caùc taùc giaû ghi
cheùp hay veõ baûn ñoà duyeân haûi
mieàn Trung. Nguyeân vaên trong
OÂ Chaâu caän luïc nhö sau:
腰海門: 金茶縣. 金茶丹田諸源所注
初自腰海門至思客海門號大長沙.
後胡開大元年腰綠決. 詔以京軍填 塞
之. 然八九月間常被澇之患. 自景统年
間大決, 始號小長沙云.
Dòch aâm:
Yeâu Haûi moân: Kim Traø huyeän.
Kim Traø, Ñan Ñieàn chö nguyeân
sôû chuù. Sô töï Vieät Haûi moân chí Tö
Khaùch haûi moân hieäu ñaïi tröôøng
sa. Haäu Hoà Khai Ñaïi nguyeân
nieân Yeâu luïc quyeát. Chieáu dó
kinh quaân ñieàn taéc chi. Nhieân
Ñoaïn vieát veà ñaïi tröôøng sa vaø tieåu tröôøng sa trong saùch
OÂ Chaâu caän luïc. (Trang 240, baûn dòch cuûa Vaên Thanh
vaø Phan Ñaêng, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi, 2009)
118 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014
baùt cöûu nguyeät gian thöôøng bò laïo chi hoaïn. Töï Caûnh Thoáng nieân gian ñaïi
quyeát, thuûy hieäu tieåu tröôøng sa vaân.
Dòch nghóa:
“Cöûa Eo(2) taïi huyeän Kim Traø, do caùc nguoàn Kim Traø, Ñan Ñieàn ñoå veà. Tröôùc
töø Cöûa Vieät ñeán cöûa Tö Khaùch cuõng goïi laø ñaïi tröôøng sa. Ñeán ñôøi nhaø Hoà, vaøo
naêm ñaàu nieân hieäu Khai Ñaïi [1403] Cöûa Eo vôõ. Chieáu truyeàn cho quaân ôû kinh
ñeán laáp. Nhöng khoaûng thaùng 8, thaùng 9 vaãn thöôøng bò naïn luït [xoùi lôû]. Vaøo nieân
hieäu Caûnh Thoáng [1498-1504] laïi bò vôõ to, töø ñoù môùi goïi laø tieåu tröôøng sa.”
Vì theá 3 chöõ “Ñaïi tröôøng sa” ôû baûn ñoà “Thuaän Hoùa giaùp Quaûng Nam”
trong Caûnh Höng Giaùp Ngoï Thuaän Quaûng ñoà, kyù hieäu VHv.1160, trang 10, in
laïi trong saùch Tö lieäu Haùn Noâm vaø chuû quyeàn cuûa Vieät Nam… trang 69, chæ
coù nghóa laø coàn caùt daøi. Theo baûn ñoà, vò trí naøy laø daûi coàn caùt ven bieån Caûnh
Döông-Laêng Coâ taïi huyeän Phuù Loäc (tænh Thöøa Thieân Hueá) ngaøy nay, naèm keïp
giöõa cöûa Chu Maõi vaø cöûa bieån Ñoä AÛi, coù theå laø cöûa Laêng Coâ, nay goïi laø khu Chaân
Maây-Laêng Coâ. (Xem hình 1)
– Giaùp Ngoï nieân bình Nam ñoà, kyù hieäu A.2499, trang 139, in laïi trong
saùch trang 227 cuõng chính laø baûn ñoà naøy. Ba chöõ “Ñaïi tröôøng sa” ôû goùc döôùi beân
phaûi chæ coàn caùt daøi ôû vò trí noùi treân.
Hình 1. Cuïm töø “Ñaïi tröôøng sa” (muõi teân) treân Caûnh Höng Giaùp Ngoï Thuaän Quaûng ñoà, trang 69
vaø “Ñaïi tröôøng sa dó haï” treân Giaùp Ngoï nieân bình Nam ñoà, trang 228, saùch Tö lieäu Haùn Noâm veà
chuû quyeàn cuûa Vieät Nam…
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 119
– Giao Chaâu dö ñòa ñoà, kyù hieäu A.2716, trang 107, in laïi trong saùch trang
221 ghi 3 chöõ “Ñaïi tröôøng sa” laø chæ daûi coàn caùt phía baéc cöûa An Hoøa.(3)
– Baûn ñoà vuøng Quaûng Nam trong Giaùp Ngoï nieân bình Nam ñoà trang 141, in
laïi trong saùch trang 228 coù 5 chöõ “Ñaïi tröôøng sa dó haï” chæ coù nghóa: töø ñaây trôû
xuoáng laø coàn caùt daøi. Ñoù cuõng laø daûi coàn caùt phía baéc cöûa An Hoøa. (Xem hình 1).
– Baûn ñoà vuøng Quaûng Nam trong Giao Chaâu dö ñòa chí, kyù hieäu Vht.30,
tôø 60a, in laïi trong saùch trang 204 coù ghi 3 chöõ “Ñaïi tröôøng sa” cuõng chính laø
coàn caùt naøy.
– Baûn ñoà vuøng Quaûng Nam trong Thieân Nam töù chí loä ñoà thö, kyù hieäu
A.2300, trang 107, in laïi trong saùch trang 397 coù chuù “Ñaïi tröôøng sa dó haï” cuõng
ñeå chæ daûi coàn caùt naøy.
– Cuõng baûn A.2300, trang 99, in laïi trong saùch trang 395 coù doøng ghi chuù
“töï tröôøng sa chí Vieät Haûi moân, ngoaïi haûi sa, noäi ñaïi laâm, töï Thuûy Kheâ chí Ñaïi
An”, dòch laø: Coàn caùt daøi cho ñeán Cöûa Vieät, beân ngoaøi laø caùt bieån, beân trong laø
röøng giaø, töø Thuûy Kheâ cho tôùi Ñaïi An [chöõ töï laø vieát nhaàm, ñính chính laø chöõ
ñaïi]. (Xem hình 2).
– Baûn ñoà Giao Chaâu dö ñòa ñoà, baûn A.2716, trang 99, in laïi trong saùch
trang 219 veõ vuøng huyeän Minh Linh coù ghi caùc chuù thích töông töï, phaûi ñính
chính nhö treân.
– Quaûng Thuaän ñaïo söû taäp, kyù hieäu VHv.1375 coù baûn ñoà trang 27, in laïi
trong saùch trang 357 coù chuù 3 chöõ “Tröôøng sa chöû” treân phaàn ñaát lieàn, cuõng chæ
coù nghóa laø baõi caùt daøi. Vò trí naøy cho bieát ñoù laø daûi coàn caùt keïp giöõa cöûa Thanh
Haûo vaø cöûa Sa Huyønh (Quaûng Ngaõi).
– Doøng ghi cheùp cuûa Nam dö khaûo löôïc, trang 15, in laïi nguyeân vaên trong
saùch trang 315 phieân aâm laø “Töï Vieät Haûi moân chí Quyû Hoaøng moân, cöïu hieäu
Tö Dung, naõi ñaïi tröôøng sa, baéc haûi moân vi tieåu tröôøng sa”. Nhöng caùc soaïn giaû
laïi ngaét caâu sai, laáy luoân ba chöõ haønh Nam Kyø ôû caâu tröôùc neân dòch ra nhö sau:
“Ñi Nam Kyø, töø Vieät Haûi ñeán cöûa Quyû Hoaøng (teân cuõ goïi laø Tö Dung) laø Tröôøng
Sa lôùn, cöûa Baéc Haûi laø Tröôøng Sa nhoû” (trang 314). (Xem hình 2).
Caâu vaên naøy thaät ra chæ tieáp nhaän töø OÂ Chaâu caän luïc hay Phuû bieân taïp luïc
giaûi thích veà caùc coàn caùt keùo daøi ven bieån töø Cöûa Vieät (Quaûng Trò) ñeán cöûa Tö
Hieàn (Thöøa Thieân Hueá). Trong caâu naøy cuõng coù chöõ sai caàn ñính chính. Ñoù laø
chöõ “Quyû Hoaøng”, thaät ra laø “tam sao thaát baûn” cuûa chöõ OÂ Long, ñaây môùi thaät
laø teân cuõ cuûa cöûa Tö Dung (nay laø Tö Hieàn). Caâu treân caàn ñöôïc dòch chính xaùc
nhö sau: “Töø Cöûa Vieät ñeán cöûa OÂ Long (teân cuõ cuûa cöûa Tö Dung) laø ñaïi tröôøng
sa, phía baéc cuûa cöûa [Cöûa Vieät] laø tieåu tröôøng sa”, chöù khoâng heà lieân quan gì
ñeán Tröôøng Sa lôùn, Tröôøng Sa nhoû caû!
2. Caàn ñính chính vaø chuù thích laïi caùc ghi cheùp coù phaàn sai soùt
cuûa ngöôøi xöa
– Ñính chính veà khoaûng caùch, thôøi gian ñi thuyeàn töø caùc cöûa bieån ra Hoaøng
Sa. Caùc soaïn giaû nhö Ñoã Baù Coâng Ñaïo vaø nhöõng ngöôøi khaùc trích daãn thoâng tin
naøy ñaõ moâ taû Hoaøng Sa khaù ñuùng, nhöng thôøi gian ñi thuyeàn töø ñaát lieàn ra tôùi
ñaûo thì coøn mô hoà, thaäm chí sai laïc.
120 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014
– Caùc chöõ “Hoaøng Sa moân” trong baûn ñoà cuûa saùch Giao Chaâu dö ñòa chí,
in laïi trong saùch ôû caùc trang 207, 224 caàn phaûi ñính chính laø Sa Huyønh moân
(cöûa Sa Huyønh).
3. Caùc caâu vaên dòch caàn phaûi thaän troïng, chính xaùc
Vieäc nhaän thöùc vaên maïch cuûa ñoaïn moâ taû veà daûi caùt daøi giöõa bieån goïi laø Baõi
Caùt Vaøng (töùc Hoaøng Sa) thöôøng bò chia caét. Ñoaïn moâ taû naøy ñöôïc vieát ñaàu tieân
trong Thieân Nam töù chí loä ñoà thö cuûa Ñoã Baù Coâng Ñaïo, baûn cuûa Vieän Nghieân
cöùu Haùn Noâm, kyù hieäu A.2499, trang 86 ñöôïc in laïi trong saùch trang 386. Tieáp
ñoù ñöôïc Thieân Nam loä ñoà, kyù hieäu 1081 cuûa Nhöõ Ngoïc Hoaøn ghi laïi taïi tôø 78a, in
trong saùch trang 380 vaø Phaïm Ñình Hoå tieáp tuïc trích laïi trong Caøn khoân nhaát
laõm, kyù hieäu A.414, trang 51, ñöôïc in laïi trong saùch ôû trang 66. Caâu vaên cuoái cuûa
ñoaïn naøy laø: “Kyø tröôøng sa xöù dieäc höõu ñaïi maïo” bò dòch nhaàm laø “Xöù Tröôøng
Sa cuõng coù ñoài moài”. Thaät ra hai töø “tröôøng sa” naøy ñeàu chæ Baõi Caùt Vaøng. Caâu
môû ñaàu laø “Haûi trung höõu nhaát tröôøng sa danh vieát Baõi Caùt Vaøng”. Ñoaïn giöõa
thì moâ taû söï nguy hieåm cuûa Hoaøng Sa vaø vieäc cöû ñoäi Hoaøng Sa ra thu thaäp cuûa
caûi nôi ñaây. Ñeán caâu cuoái keát thuùc, noùi theâm laø: “Kyø tröôøng sa xöù dieäc höõu ñaïi
maïo”, neân chæ coù theå dòch laø: “Choã caùt daøi aáy cuõng coù ñoài moài”, chöù hoaøn toaøn
khoâng coù moät ñòa danh Tröôøng Sa naøo trong caâu naøy.
Hình 2. Doøng ghi chuù veà ñaïi tröôøng sa treân Thieân Nam töù chí loä ñoà thö, trang 395 vaø ñoaïn moâ taû ñaïi,
tieåu tröôøng sa trong Nam dö khaûo löôïc, trang 315, saùch Tö lieäu Haùn Noâm veà chuû quyeàn cuûa VN…
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 121
4. Vieäc chuù giaûi caùc trang baûn ñoà cuõng caàn ñuùng söï thöïc
– Trang 396 in baûn ñoà Quaûng Nam cuûa Thieân Nam töù chí loä ñoà. Phía cuoái
trang cuûa baûn ñoà, ngöôøi veõ ñaõ ghi chuù caùc chöõ ñaàm Hoäi An, vuõng Cuø Lao, xaõ
Cuø Lao, nuùi Non Nöôùc, theá nhöng soaïn giaû laïi chuù thích ôû döôùi laø “caùc ñòa danh
gaàn Tröôøng Sa”!
– Cuõng loãi nhö vaäy, trang 395 in baûn ñoà huyeän Minh Linh, coù ñoaïn chuù veà
daûi caùt daøi keùo ñeán Cöûa Vieät, nhöng soaïn giaû laïi chuù thích laø “A.2300, trang
99, ghi chuù Tröôøng Sa”. Coù theå noùi ñaây laø loãi nhaän laàm.
– Töông töï, trang 397 in laïi baûn ñoà phuû Thaêng Hoa (Quaûng Nam), theá maø
laïi chuù thích beân döôùi laø “A.2300, trang 107, veõ Ñaïi Tröôøng Sa”. Thöïc chaát vaãn
khoâng hieåu caâu “Ñaïi tröôøng sa dó haï”!
– Caâu chuù giaûi baûn ñoà Nam Baéc kyø hoäi ñoà, kyù hieäu A.95, trang 2, in laïi
trong saùch ôû trang 310 laø: “phaàn tröôùc Ñaïi Nam nhaát thoáng toaøn ñoà veõ Vaïn Lyù
Tröôøng Sa”. Phaûi söûa laïi laø veõ Hoaøng Sa.
5. Veà vaên baûn cuûa phöôøng Myõ Toaøn (nay laø Myõ Lôïi, tænh Thöøa
Thieân Hueá), naêm Caûnh Höng thöù 20 (1759)
Caùc soaïn giaû ñaõ sao chuïp
nguyeân baûn ôû trang 447,
ngöôøi gioûi chöõ Haùn ñeàu coù theå
ñoïc ñöôïc. Nhöng ôû trang 445
coù phaàn ñaùnh maùy laïi, maéc
sai laàm ôû nhieàu chöõ:
Chöõ thöù 14: nghi 宜 laïi ñoïc
nhaàm laø vaên 聞; chöõ thöù 24:
ñoäi 隊 ñoïc nhaàm laø 篷 boàng;
chöõ thöù 40: nieâm 拈 ñoïc nhaàm
laø troùc 捉; chöõ thöù 49: lieäu 料
ñoïc nhaàm laø khoa 科; chöõ thöù
68: ñeä 遞 ñoïc nhaàm laø khaåu
口; chöõ thöù 81: thoâi 催 ñoïc
nhaàm laø xaùc 確; chöõ thöù 103:
trí 致 ñoïc nhaàm laø caûm 敢;
chöõ thöù 112: tieàn 錢 ñoïc nhaàm
laø phaït 伐.
Vô ùi ca ùc sai la àm a áy, ba ûn
phie ân a âm ña õ kho âng ña ït, da ãn
ñe án ba ûn dòch sai la ïc theo,
nhö sau:
“Tuaàn quan cöûa Bieän Haûi laø
Thuaän Ñöùc haàu.
Trang 445, saùch Tö lieäu Haùn Noâm veà chuû quyeàn cuûa VN… Keâ khai:
122 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014
Giao cho phöôøng Myõ Toaøn ñeán phöôøng An Baèng. Nguyeân do laø naêm Quyù
Hôïi, thuyeàn boàng Hoaøng Sa laùi thuyeàn teân Tín ñaäu taïi phöôøng An Baèng, phöôøng
baét phöôøng Myõ Toaøn ñeán keùo veà beán soâng. Ñeán vuï thueá naêm Maäu Daàn, chuû
Trang 447, saùch Tö lieäu Haùn Noâm veà chuû quyeàn cuûa VN…
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 123
thuyeàn hoï Tröông ñaäu thuyeàn taïi ñòa phaän An Baèng, phöôøng laïi baét phöôøng Myõ
Toaøn cuøng chòu (thueá ít nhieàu) moãi loaïi phaûi ñem ñeán noäp taïi chính ñieän. Ñeán
nay taàu ñaõ ñaäu taïi phöôøng Myõ Toaøn, ñuùng laø phöôøng An Baèng phaûi ñem vaùn taàu
giao cho phöôøng Myõ Toaøn, vì sao An Baèng daùm khoâng ñem noäp giao vaùn taàu.
Vaäy ñôn trình giao cho phöôøng Myõ Toaøn thu tieàn phaït phöôøng An Baèng
ba quan. Nay giao phoù.
Ngaøy 19 thaùng 9 naêm Caûnh Höng thöù 20 (1759).”
Xin phieân aâm laïi nhö sau:
Bieän haûi moân tuaàn quan Thuaän Ñöùc haàu keâ:
Nhaát phoù Myõ Toaøn phöôøng nghi töïu An Baèng. Do Quyù Hôïi nieân, Hoaøng
Sa ñoäi thuyeàn laùi Tín “bò”(4) taïi An Baèng phöôøng, troùc Myõ Toaøn phöôøng tieáp caän
ñeä nieâm töïu giang taân. Chí Maäu Daàn nieân tieát lieäu thueá, thuyeàn thuû Tröông
“bò” taïi An Baèng ñòa phaän, taùi troùc Myõ Toaøn phöôøng ñoàng thoï nieâm ñeä, caùc töïu
chính ñieän. Chí tö, taøu bò taïi Myõ Toaøn phöôøng, thoâi An Baèng phöôøng ñeä nieâm
taøu baûn döõ Myõ Toaøn. Do haø An Baèng coá yù baát nieâm ñeä thöû baûn, trí thaân. Phoù
Myõ Toaøn caâu An Baèng phöôøng tieàn tam quan.
Tö phoù.
Caûnh Höng nhò thaäp nieân, cöûu nguyeät, thaäp cöûu nhaät.
Baûn dòch chính xaùc nhö sau:
“Quan tuaàn Cöûa Bieän(5) laø Thuaän Ñöùc haàu keâ raèng:
Phoù cho phöôøng Myõ Toaøn haõy ñeán An Baèng. Do vaøo naêm Quyù Hôïi, thuyeàn
ñoäi Hoaøng Sa cuûa laùi Tín bò taïi An Baèng, phöôøng ñaõ ñoøi phöôøng Myõ Toaøn tieáp
caän khieâng vaùc ñeán beán soâng. Ñeán naêm Maäu Daàn, vuï thueá tieát lieäu,(6) thuyeàn
cuûa thuû Tröông bò taïi ñòa phaän An Baèng, laïi ñoøi phöôøng Myõ Toaøn cuøng chòu
khieâng vaùc moãi thöù leân ñeán chính ñieän. Ñeán nay, taøu bò taïi phöôøng Myõ Toaøn,
phöôøng ñaõ ñoøi phöôøng An Baèng khieâng vaùc vaùn taøu cuøng vôùi phöôøng Myõ Toaøn.
Côù sao phöôøng An Baèng coá yù khoâng khieâng vaùc vaùn aáy, khieán cho phaûi thaân
trình leân.
Vaäy phoù cho phöôøng Myõ Toaøn ñoøi phöôøng An Baèng soá tieàn 3 quan.
Nay phoù.
Caûnh Höng naêm thöù 20 [1759], ngaøy 19 thaùng 9.”
Cuõng trang 447 coù aûnh chuïp baøi vò vôùi doøng chuù thích “Baøi vò thôø nhöõng
ngöôøi ñi Hoaøng Sa taïi ñình laøng Myõ Lôïi huyeän Phuù Loäc tænh Thöøa Thieân-Hueá”.
Ñuùng ra, ñaây laø baøi vò thôø Cai ñoäi Hoaøng Sa Nguyeãn Höõu Nieân taïi aùn haäu chuøa
Tieân Linh, laøng An Noâng, xaõ Loäc Boån, huyeän Phuù Loäc, tænh Thöøa Thieân Hueá.
6. Tôø baèng caáp cho laùi thuyeàn Ñaëng Vaên Sieåm vaø Döông Vaên Ñònh
cuûa quan Boá, AÙn Quaûng Ngaõi
Baûn sao chuïp vaên baûn taïi trang 440-443 cuûa saùch, baûn ñaùnh maùy laïi taïi
trang 436. Phaàn phieân aâm coù sai moät soá chöõ (trang 437):
124 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014
– Do øng 3: pha ûi la ø só ta ïi kinh pha ùi vie ân, chö ù kho âng pha ûi só ta ïi kinh, Pha ùi
vie ân.
– Doøng 5: phaûi laø khinh khoaùi thuyeàn… vaät kieän,…
– Doøng 6: Taùi suaát…
– Doøng 11-12: khaû kham ñaø coâng söï ñaúng nhôn, hôïp haønh baèng caáp, nghi
thöøa thuyeàn nhaát söu, suaát…
– Doøng 16: Tu chí baèng caáp giaû. Höõu baèng caáp…
– Doøng 21: Danh Ñeà, Phaïm Vò Thanh, An Vónh phöôøng.
– Doøng 26: Moä Hoa huyeän, An Thaïch, Thaïch Than thoân.
Baûn dòch ñuùng nhö sau:
“Quan Boá chaùnh vaø AÙn saùt tænh Quaûng Ngaõi veà vieäc caáp baèng.
Chieáu theo thaùng tröôùc nhaän ñöôïc tôø tö cuûa Boä Binh noùi raèng: Kính vaâng
saéc chæ, boä gôûi vaên thö [yeâu caàu tænh] tröôùc heát chuaån bò laáy 3 chieác thuyeàn
chinh, söûa chöõa vöõng chaéc, ñôïi phaùi vieân taïi kinh vaø bieàn binh thuûy quaân vaøo
tôùi thì hieäp ñoàng cuøng ñi taøu ra thaùm saùt xöù Hoaøng Sa. Haõy kính ñaáy.
Theo ñoù [tænh] ñaõ thueâ 3 chieác thuyeàn nheï ñi nhanh ôû taïi tænh, coù ñuû caùc
vaät kieän cuûa thuyeàn, ñeàu ñaõ söûa chöõa. Laïi sai phaùi vieân ñi naêm tröôùc laø Voõ Vaên
Huøng choïn theâm daân phu ven bieån, am hieåu kyõ ñöôøng bieån, sung vaøo laøm thuûy
thuû vaø phu thuyeàn tröôùc sau, coát cho moãi thuyeàn 8 ngöôøi, toång coäng 24 ngöôøi,
ñeán haï tuaàn thaùng Ba nhaân gioù thuaän ñeå ra khôi.
Nay moïi vieäc lo lieäu ñaõ xong, phaùi vieân hieän ñaõ ñi thuyeàn leâ vaøo. Caên cöù
theo Voõ Vaên Huøng ñaõ choïn ñöôïc daân gioûi ñi bieån laø Ñaëng Vaên Sieåm coù theå laøm
ñöôïc ngöôøi cheøo laùi, ban cho baèng caáp, haõy laùi moät chieác thuyeàn ñöa caùc teân
thuûy thuû trong thuyeàn theo phaùi vieân, bieàn binh vaø Voõ Vaên Huøng ra xöù Hoaøng
Sa thöøa haønh coâng vuï.
Chuyeán ñi naøy raát quan troïng, caàn phaûi ra söùc laøm vieäc, coát cho möôøi
phaàn oån thoûa. Neáu löôøi bieáng sô suaát aét bò toäi naëng.
Soá ngöôøi bao nhieâu keâ khai döôùi ñaây.
Nay baèng caáp.
Beân treân laø baèng caáp. Ñaø coâng Ñaëng Vaên Sieåm ôû phöôøng An Haûi, huyeän
Bình Sôn vaø Döông Vaên Ñònh thoân Hoa Dieâm chieáu theo thi haønh.
Ngaøy 15 thaùng 4 naêm Minh Meänh thöù 15 (1834)
(Ñoùng aán: Quaûng Ngaõi Boá chaùnh, AÙn saùt chi aán).
Keâ:
– Thuûy thuû:
Danh Ñeà Phaïm Vò Thanh, phöôøng An Vónh.
Danh Traâm Ao Vaên Traâm, Leä Thuûy Ñoâng (hai teân).
Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 125
Danh Sô Traàn Vaên Kham, phöôøng An Vónh.
Danh Xuyeân Nguyeãn Vaên Maïnh, phöôøng An Haûi.
Danh Leâ Traàn Vaên Leâ, aáp Baøn An.
Danh Doanh Nguyeãn Vaên Doanh, thoân Thaïch Than, (xaõ) An Thaïch, huyeän
Moä Hoa.
– Töø ñoäi Kim Sang chuyeån qua 2 ngöôøi: Voõ Vaên Noäi, Tröông Vaên Taøi.”
7. Veà ñoaïn trích trong Vieät söû ñòa dö cuûa Phan Ñình Phuøng
Ñoaïn naøy ñöôïc in laïi trong saùch ôû trang 478, coù phieân aâm vaø ñaùnh maùy
laïi. Nhöng baûn dòch laïi maéc sai laàm nhö sau:
“… Ñeán nuùi Ma Coâ, qua vuõng Naõo Haø, coù ñaùm maây che, neân thuyeàn vöôït
qua ñöôïc 2 [ñaûo] Tröôøng Sa lôùn vaø Tröôøng Sa beù, thaúng ñeán cöûa bieån OÂ Long…
Ñaïi tieåu Tröôøng Sa, Phuû bieân taïp luïc cuûa Leâ Quyù Ñoân ghi nhö sau: Bôø bieån keùo
daøi töø cöûa Nhaät Leä tôùi cöûa bieån Minh Linh goïi laø Ñaïi Tröôøng Sa, töø cöûa bieån
Vieät tôùi cöûa bieån Tö Dung goïi laø Tieåu Tröôøng Sa.”(*)
Dòch nhö theá vöøa khoâng hieåu gì veà ñòa dö, laïi vöøa khoâng hieåu gì veà ñoaïn
chuù thích daãn töø Phuû bieân taïp luïc cuûa Leâ Quyù Ñoân. Caàn phaûi dòch laïi nhö sau:
“… Ñeán nuùi Ma Coâ, qua vuïng Naõo Haø [Khaûo ñính: Haø Naõo],(7) coù ñaùm maây
che, beøn vöôït qua daûi ñaïi tröôøng sa, tieåu tröôøng sa, thaúng ñeán cöûa bieån OÂ Long
(Ñaïi, tieåu tröôøng sa, Leâ Quyù Ñoân trong Phuû bieân taïp luïc chuù giaûi laø: doïc theo
bôø bieån töø cöûa Nhaät Leä tôùi cöûa Minh Linh [töùc Cöûa Tuøng] goïi laø ñaïi tröôøng sa;
töø Cöûa Vieät tôùi cöûa Tö Dung [töùc cöûa Tö Hieàn] goïi laø tieåu tröôøng sa)”.
Nhö vaäy xeùt ra ñoaïn naøy khoâng lieân quan gì ñeán 2 [ñaûo] Tröôøng Sa lôùn,
Tröôøng Sa beù nhö caùc soaïn giaû ñaõ dòch ôû trang 478 caû.
* * *
Nhö õng sai la ïc va ø nha àm la ãn tröng da ãn ô û tre ân ña õ la øm gia ûm gia ù trò khoa
ho ïc cu ûa co âng trình tö lie äu Ha ùn No âm ve à Hoa øng Sa, Tröô øng Sa, kha ùc ha ún vô ùi
nha än ñònh cu ûa PGS TS Trònh Kha éc Ma ïnh vie át trong lô øi mô û ña àu: “Ña ây la ø
nhö õng tö lie äu lòch sö û co ù gia ù trò khoa ho ïc, la øm ca ên cö ù pha ùp ly ù xa ùc ñònh chu û
quye àn cu ûa Vie ät Nam ño ái vô ùi hai qua àn ña ûo Hoa øng Sa, Tröô øng Sa va ø ca ùc vu øng
bie ån ô û Bie ån Ño âng.”
Ñeå baûo ñaûm giaù trò khoa hoïc cuûa coâng trình quan troïng naøy trong vieäc xaùc
ñònh lòch söû chuû quyeàn cuûa quoác gia ñoái vôùi hai quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng
Sa, chuùng toâi ñaõ chaân thaønh boå cöùu caùc ñieåm sô hôû, nhaàm laãn. Ngöôõng mong
caùc soaïn giaû tieáp thu ñeå söûa chöõa vaø hoaøn thieän coâng trình, ngoõ haàu moïi tö lieäu
lòch söû khaúng ñònh veà chuû quyeàn cuûa quoác gia coù giaù trò xaùc tín.
Hueá, thaùng 6/2014
T Ñ V
* Baûn dòch cuoán Vieät söû ñòa dö, Nxb Ngheä An vaø Trung taâm Vaên hoùa Ngoân ngöõ Ñoâng Taây, 2008,
trang 48 cuõng dòch töông töï. BBT.
126 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014
CHUÙ THÍCH
(1) Trích “Lôøi giôùi thieäu” cuûa PGS, TS Trònh Khaéc Maïnh trong cuoán Moät soá tö lieäu Haùn Noâm veà
chuû quyeàn cuûa Vieät Nam ñoái vôùi hai quaàn ñaûo Hoaøng Sa, Tröôøng Sa vaø caùc vuøng bieån cuûa
Vieät Nam ôû Bieån Ñoâng, trang 5.
(2) Yeâu Haûi moân, töùc Cöûa Eo, ñôøi Gia Long ñoåi thaønh cöûa Thuaän An. Sau traän baõo naêm Giaùp
Thìn (1904) cöûa bò laáp, nay laø khu vöïc baõi taém Thuaän An-Hoøa Duaân thuoäc huyeän Phuù Vang,
tænh Thöøa Thieân Hueá.
(3) Caùc ñòa danh treân baûn ñoà naøy cho thaáy ñaây laø baûn ñoà thôøi Trònh Nguyeãn, chöù chaúng phaûi laø
baûn ñoà thôøi Minh (Trung Hoa). Cöûa An Hoøa chính laø cöûa Hoøa Hieäp, veà sau goïi laø cöûa Hieäp
Hoøa. Xöa coù teân laø cöûa Ñaïi AÙp, nôi soâng Beán Vaùn vaø soâng Tam Kyø ñoå ra bieån.
(4) Löu yù trong vaên baûn coù duøng chöõ bò 被. Chöõ naøy coù theå hieåu theo 2 caùch:
– Laø bò, nhöng traùnh khoâng noùi roõ laø bò gì, neân do ngöõ caûnh maø hieåu ngaàm laø bò vôõ, bò beå…
– Ñoïc chænh aâm laø “beå”, töùc laø vôõ. Chuùng toâi taïm giöõ aâm bò, theo caùch noùi kieâng cöõ.
(5) Cöûa Bieän, hay coøn goïi laø Cöûa OÂng, cöûa Muø U, thôøi Lyù goïi laø cöûa OÂ Long, thôøi Traàn ñoåi goïi Tö
Dung, ñôøi Maïc goïi Tö Khaùch, thôøi Nguyeãn ñoåi laø Tö Hieàn. Nay taïi xaõ Vinh Hieàn, huyeän Phuù
Loäc, tænh Thöøa Thieân Hueá.
(6) Tieát lieäu laø loaïi thueá thu vaøo dòp teát ñeå phuïc vuï cho nhu caàu chi tieâu cuûa chính quyeàn sôû taïi
trong dòp naøy.
(7) Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö coù cheùp söï kieän naøy vaø chuù thích caùc ñòa danh nhö sau: Nuùi Ma Coâ,
coøn coù teân laø nuùi Leã Ñeã, ôû ngoaøi bieån huyeän Kyø Anh, tænh Haø Tónh. Vuïng Haø Naõo (Haø Naõo
loan)… Theo Ñaøo Duy Anh coù theå laø Vuïng Chuøa, teân chöõ Haùn laø Töï Loan. Xem Ñaïi Vieät söû
kyù toaøn thö, baûn khaéc naêm Chính Hoøa thöù 18 (1697), taäp I, Nxb Khoa hoïc Xaõ hoäi, Haø Noäi,
1998, tr. 266.
TOÙM TAÉT
Baøi vieát goùp yù boå cöùu cho coâng trình “Moät soá tö lieäu Haùn Noâm veà chuû quyeàn cuûa Vieät Nam
ñoái vôùi hai quaàn ñaûo Hoaøng Sa, Tröôøng Sa vaø caùc vuøng bieån cuûa Vieät Nam ôû Bieån Ñoâng”. Caùc sai
soùt, nhaàm laãn trong coâng trình naøy bao goàm:
– Caùc soaïn giaû chöa phaân bieät ñöôïc caùc teân goïi “ñaïi tröôøng sa”, “tieåu tröôøng sa” trong moät
soá tö lieäu Haùn Noâm duøng ñeå chæ caùc daûi caùt ven bieån mieàn Trung vôùi caùc ñaûo danh thuoäc hai quaàn
ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa cuûa Vieät Nam.
– Chöa khaûo ñính caùc chi tieát sai soùt cuûa ngöôøi xöa trong moät soá tö lieäu Haùn Noâm ñöôïc
tuyeån choïn.
– Vieäc dòch thuaät, chuù giaûi coøn nhieàu choã sai laïc, khoâng chính xaùc.
Nhöõng sai soùt naøy caàn phaûi ñöôïc boå cöùu, söûa chöõa ngay nhaèm baûo ñaûm giaù trò xaùc tín cuûa
nguoàn tö lieäu Haùn Noâm, goùp phaàn khaúng ñònh chuû quyeàn cuûa Vieät Nam ñoái vôùi hai quaàn ñaûo
Hoaøng Sa, Tröôøng Sa vaø caùc vuøng bieån khaùc ôû Bieån Ñoâng.
ABSTRACT
SUGGESTIONS AND AMENDMENT TO THE WORK “SOME SINO-NOÂM DOCUMENTS
ON VIETNAM’S SOVEREIGNTY OVER PARACEL AND SPRATLY ARCHIPELAGOES
AND ITS WATERS IN THE EAST SEA”
The aim of the article is to give suggestions and amendment to the work of “Some SinoNoâm documents on Vietnam’s sovereignty over Paracel and Spratly archipelagoes and its waters
in the East Sea”. The errors in this work include:
– The writers do not differentiate the names of “ñaïi tröôøng sa” and “tieåu tröôøng sa” in some
Sino-Noâm documents, which refers to the Central Vietnam coastal sand strips, with the islandic
names belonging to Hoaøng Sa (Paracel) and Tröôøng Sa (Spratly) archipelagoes of Vietnam.
– They have not corrected mistaken details in some selected Sino-Noâm documents.
– There are some errors in translation and connotation.
These errors need to be amended and corrected immediately to ensure the credibility of
the value of Sino-Noâm documents and contribute to the affirmation of Vietnam’s sovereignty over
Paracel and Spratly archipelagoes and its waters in the East Sea.